Als je dit leest, ben ik met mijn moeder onderweg naar Frankrijk. Op haar verjaardag. Ze is vandaag 80 geworden en nu rijden we dus naar het ‘buitenverblijf’ om nog een paar dagen na te genieten. Daarom doe ik deze week voor een keertje ‘copy-paste’ uit het inmiddels roemruchte Hidden Treasures-archief. Net zoals ik dat deed op 24 maart 2021, neem ik je mee terug naar een tijd waar ik warme herinneringen aan heb (en waar mijn moeder een belangrijke rol in speelde)…
Rond 1980 was ik nog maar net een tiener. En in die tijd keken tieners nog samen met hun ouders naar de TV. Ja, lach maar! Ik herinner me dat we met zijn allen keken naar series als ‘Duel In De Diepte’ en ‘Shogun’. En ‘De Fabriek’ natuurlijk. Uitgezonden door de TROS. Ik herinner me nog dat dat op maandagavond was. Ik meen om een uurtje of acht, maar hoe dan ook: voor ons was het vlak na het eten…
De twee seizoenen van ‘De Fabriek’ trokken 5 à 6 miljoen(!!) kijkers per week, ook al omdat Nederland in die tijd nog maar twee TV-zenders had. Maar ook omdat het nogal een pretentieuze serie was. Pretentieus in de zin dat het door de TROS bedoeld was als antwoord op ‘Dallas’ (de TROS had het tegen de AVRO afgelegd in de strijd om de rechten), en omdat daarom niets aan het toeval overgelaten was. Alle in die tijd bekende Nederlandse acteurs maakten wel hun opwachting. Ik meen me overigens te herinneren dat een van de redenen dat wij keken was, dat mijn moeder dacht dat de serie was opgenomen in een suikerfabriek in Oud-Beijerland, haar geboorteplaats. Ik lees nu dat een fabriek in Halfweg, bij Haarlem, het decor was. Maar daar wordt de serie natuurlijk niet minder om 😊.
Ik keek elke week geboeid mee, maar voor mij was de eerste anderhalve minuut het belangrijkst: die tune van het Orkest Ruud Bos. Ta-Taaa, Ta-Taaa, Ta-Taaa, Ta-Taaa… Man, wát een tune! Daarin wisselden bombast en spanning elkaar af, en hij knalde de woonkamer in uit die ene box die ons TV-toestel had. Het was wel al een kleurentelevisie… Omdat alle TV’s toen nog maar één box hadden, was de originele tune trouwens ook in mono, maar daarover straks meer.
Goed, die tune dus. Die doet me altijd een beetje denken aan Worn Down Piano van de Mark & Clark Band(*). Hoewel ik niet weet of ik dat toen al dacht. Maar Worn Down Piano komt uit 1977 en was volgens mij in 1981 al een regelmatig terugkerend nummer in de Arbeidsvitaminen; een van de eerste radioprogramma’s waar ik regelmatig liedjes van opnam. Euh, waar ik vaak naar luisterde, bedoel ik.
Voordat je verder leest (of terwijl je verder leest), moet je je misschien alvast even aan die fantastische tune van ‘De Fabriek’ laven. Dit is de originele (tot anderhalve minuut ingekorte) leader van de serie, die zo te zien en te horen geript is van een oude videoband:
Eerlijk gezegd wist ik niet dat het nummer al eens eerder op CD verschenen was, maar ik kom er net achter dat dat wel degelijk het geval is. In de budgetserie Hollands Glorie nota bene. Daar is waarschijnlijk niet meer aan te komen, vandaar ook even een linkje naar die versie. De complete tweeënhalve minuut lange uitvoering nog wel, in fraai stereo:
Hierin hoor ik instrumenten die ik nog niet eerder hoorde, zoals het slaggitaartje tegen het eind (maar dat kan ook aan mijn geheugen liggen).
Een CD-versie van deze legendarische tune is ook precies de aanleiding voor dit verhaal. Omdat het dit voorjaar precies 40 jaar geleden is dat ‘De Fabriek’ op TV van start ging, én omdat componist Ruud Bos 85 geworden is, is alle muziek uit de serie nu op CD verschenen. Ook alle wel opgenomen maar niet gebruikte nummers (want zoveel muziek zat er in mijn herinnering helemaal niet in de serie) staan erop. 37 nummers in totaal, allemaal opnieuw gemixt en gemasterd in kamerbreed stereo vanaf de originele 24-sporentapes. Onder die nummers de korte en lange versie van het thema, dat overigens officieel Sugar heette, want: suikerfabriek. De korte versie staat er, naast de nagelnieuwe mix, ook in authentiek mono op, zoals die destijds op TV was uitgezonden.
Het verschijnen van deze muziek én de verjaardag van componist/arrangeur/orkestleider Ruud Bos was onlangs aanleiding voor een uitgebreid interview in de Volkskrant. Daarin gaat het niet alleen over zijn muziek voor ‘De Fabriek’, maar ook over zijn talloze andere tunes, voor onder meer ‘Zeg ‘ns Aaa’, ‘Dagboek Van Een Herdershond’, ‘De Fabeltjeskrant’, ‘Den Haag Vandaag’, Radio Noordzee, ‘Paulus De Boskabouter’, de Efteling, ‘Ook Dat Nog!’ en nog veel meer namen waardoor ik me spontaan 25 jaar ouder voel.
Dat artikel levert een aantal fraaie anekdotes op. Zoals het verhaal dat TV-producent Joop van den Ende met betrekking tot de tune voor ‘De Fabriek’ de lat behoorlijk hoog legde door tegen Bos te roepen: “Ik verwacht een hit, Ruud!” Met Bos zijn tegenwerping dat hij geen hits op bestelling leverde, had Van den Ende niet veel te schaften. Hij wilde een tune die al vanaf de eerste noten een verlangen naar spanning, liefde en strijd zou oproepen. En dat kreeg hij. Een ‘hit’ in de Top 40-zin van het woord werd het trouwens niet, maar ie-de-re Nederlander van middelbare leeftijd kan het nummer als eenmansorkest meegalmen: Ta-Taaa, Ta-Taaa, Ta-Taaa, Ta-Taaa… Hoe groot wil je je hits hebben?
En dan te bedenken dat Bos maar twee weken de tijd had gehad om alle muziek voor de serie te schrijven. En dat moest allemaal tijdens 1 (zegge: één) opnamedag worden opgenomen. Daarvoor was uitgeweken naar CTS Studio 1 in Londen, waar onder meer de soundtracks voor James Bond werden opgenomen. Maar ook The Beatles hadden er sessies gedaan. Nu zat er om 10:00 uur een groot orkest klaar, dat de bladmuziek die ochtend voor het eerst zag. Toch knalden ze alle muziek binnen die ene opnamedag op de band. De band die nu dus de bron is voor een gloednieuwe CD met 40 jaar oude muziek. Maar wát voor muziek!
Ta-Taaa, Ta-Taaa, Ta-Taaa, Ta-Taaa…
Leesvoer voor de liefhebber:
- Alle informatie over de CD De Fabriek, Original Soundtrack 1981
- Het Volkskrant-interview met Ruud Bos
(*) Bonustrack: Mark & Clark Band – Worn Down Piano:
