Vive la France!
“Hey papa wil je weten hoe ik in het Frans leer tellen,” vraagt dochter Tirsa vol enthousiasme. Voor ik er erg in heb galmt er een vrolijk eigentijds deuntje door de woonkamer. Un, deux, trois wordt er gezongen. Dat lukt mij ook nog wel. Maar vier tot en met twintig? Daarvoor moet ik heel erg diep in mijn geheugen graven. In muzikaal opzicht moet ik het op de mavo doen met Isabelle Je t’ Aime van Les Poppys en Nathalie van Gilbert Becaud. Dat heb ik dan wel weer onthouden. Ook mooi. Dat zeg ik dan nu als veertiger. Als puber dacht ik daar waarschijnlijk wel anders over. Ik heb Frans niet voor niks laten vallen is mijn gedachte nu ruim 35 jaar later. Maar je bent natuurlijk nooit te oud om te leren. Enkele dagen na de kennismaking met het Franse Un deux trois-enderest-liedje is de jongste dochter op haar kamer druk aan de studie. Er staat een toets Frans op het programma. Op hetzelfde moment kijk ik in mijn muziekhok naar de vierde en laatste aflevering van Chansons. Een fraai muziekprogramma van kersvers tv-talent Rob Kemps en maestro Mathijs van Nieuwkerk. Het enthousiasme, de feitenkennis en de passie van Kemps. Très bien! Noem een willekeurig Frans chanson en de slimste mens van Nederland zingt het van voor naar achter en van links naar rechts mee. Woord voor woord. Van de bekende Franstalige klassiekers tot minder bekende chansons. Passie met een hoofdletter P. Vooral de achtergrond van Kemps maakt het extra interessant. De uitdrukking ‘met de Franse slag’ is niet van toepassing. Het tegenovergestelde is juist het geval. Als jonge twintiger vertrekt Rob Kemps voor een aantal maanden naar Parijs. Daar huurt hij een kamer bij een Nederlandse hospita. Hij dwaalt urenlang over Père Lachaise, de laatste rustplaats van veel beroemheden. Niet alleen om de Franse taal te leren maar juist ook om meer te weten te komen over de Franse cultuur. De wortels van het Franse chanson. De roots van zijn muzikale held Jacques Brell. Kemps gaat op pad, onderzoekt en ontdekt. Het resultaat? Een fascinerende en gedetailleerde kennis van het chanson. Passie daar gaat het om in het programma.
En hoe zit het met mijn liefde voor het Franse chanson? Passie is een groot woord alhoewel ik mij er de laatste jaren wel iets meer in ben gaan verdiepen. Niet zo zeer het Franse chanson maar Franse muziek in het algemeen. Anno 2021 ben ik zeer gecharmeerd van het Franse The Limiñanas. Er valt ook nog genoeg uit het verleden te ontdekken. Natuurlijk is de Franse muziek ook onlosmakelijk verbonden met het jaarlijkse radiotoetje: Radio Tour de France. Er staan ook wel een aantal verzamelaars in de platenkast met de bekende Franstalige hits maar er is meer. Verzamelaar Paris In The Spring is een goed voorbeeld. Uitgebracht door het fameuze label Ace en mede samengesteld door, de door mij regelmatig genoemde, compilatiekoning Bob Stanley. Muziek uit de jaren zestig. De tijd waarin het France chanson, jazz, pop en filmmuziek samenkomen. Ook de verzameldrift en het enthousiasme van Vic Van De Reijt werkt aanstekelijk. Hij noemt zichzelf hoeder van bedreigde muzieksoorten. De muziekkenner heeft in de loop van de jaren al een aantal fraaie boxen en boekwerkjes uitgebracht waaronder Les Meilleurs 69. Subtitel van Brell tot Bruel en van Piaf tot Poppys spreekt boekdelen. Een verzamelaar met 69 Franse chansons. Een dwarsdoorsnee van ruim tachtig jaar Franse muziekgeschiedenis. Ook muziek uit het eerdergenoemde mavo tijdperk. De tweede helft van de jaren tachtig. De tijd waarin good old Julien Clerc na jaren weer een hit scoort met Hélène. Desireless heeft in 1987 een zomerhit te pakken met Voyage Voyage. En wat te denken van Ella Ella van France Gall? Lekker zomers. Er zijn echter twee andere dames die mijn aandacht weten te trekken.
Als eerste Vanessa Paradis. In de nazomer van 1987 scoort de dan veertienjarige zangeres in Nederland haar eerste hitje met Joe Le Taxi. In Nederlands is de 23ste plaats in de Top 40 het hoogst haalbare. In thuisland Frankrijk staat het wekenlang op één en ook Engeland gaat voor de bijl. Een paar maanden later is het weer raak. Opnieuw een Franstalig nummer. In mijn herinnering hoor ik het nummer voor het eerst voorbij komen tijdens De Avondspits. Het is eind 1987. In dezelfde periode weet Sinead O’Connor mij te raken met het intense Troy. Maar er is ook een dame uit Frankrijk die voor mij op dat moment wel een nieuwe dimensie toevoegt aan het Franse ‘chanson’. Wie? Guesch Patti! Quelle chanson? Etienne!
Guesch Patti is de artiestennaam van Patricia Porasse. Zangeres, actrice en danseres. Op negenjarige leeftijd maakt ze deel uit van het ballet van Opéra National de Paris. Op een gegeven moment lonkt de muziek.. Ze neemt halverwege de jaren zestig met pianist Yves Gilbert een aantal singles en EP’s op. Succes blijft uit. Jaren later, om precies te zijn 1984 , duikt ze op in het trio Dacapo. Daarvoor speelt ze de hoofdrol in Parijse versie van Les Miserables. Het is hard werken en op een gegeven moment breekt dit haar op. Een aantal jaren later geeft ze in een interview met muziektijdschrift Oor aan dat na dit musicalavontuur haar stem volledig gebroken is.
“En wat kan een arm meisje in zo’n geval anders doen dan maar in een rock & roll-band te gaan zingen, hè?”.
(Guesh Patti-1988 interview Oor).
Dacapo brengt de single Somnifères uit maar deze flopt. Drie jaar later lukt het wel. Etienne is de eerste solo-single die ze uitbrengt als Guesch Patti. Guesch is de bijnaam uit haar kindertijd. Patti is een bijnaam voor Patricia. Et voilà! Kenmerken? Rauw en doorleefd. Geen lief en zomers Frans chanson. Alleen heb ik daar als veertienjarige nog geen benul van. In tekstueel opzicht zou je kunnen zeggen dat er geen woord Frans bij is. De Française windt er geen doekjes om. Tekstueel seksueel getint. En dan is er nog de clip. Niet geheel onomstreden. Het erotische karakter van de clip zorgt ervoor dat in verschillende landen een gekuiste versie is te zien.
“Natuurlijk, de tekst van de song was provocatief. Maar dat is niet hetzelfde als vulgair. En er zat een hoop humor in.”
(Guesch Patti-1988 interview Oor)
Niet alleen in Frankrijk maar ook in Italië staat de single binnen no time op nummer 1. Ook in de Duitstalige landen behaalt het nummer probleemloos de top 10. In haar thuisland staat de teller op een half miljoen verkochte exemplaren. Nederland blijft met een 22ste plaats als hoogste notering een beetje achter. In 1988 verschijnt debuutalbum Labyrinthe maar dat lijkt geruisloos aan de Nederlandse muziekliefhebbers voorbij te gaan. In Frankrijk wordt het album onderscheiden met de Victoire De La Musique. Een prijs die wordt uitgereikt door het Franse ministerie van Cultuur. In de periode tussen 1990 en 2000 verschijnen nog vier albums. Succes blijft echter uit. Ze verlaat de muziekwereld en geeft een vervolg aan haar danscarrière. Daarnaast speelt ze in een aantal films en duikt in 2006 op als jurylid in het tv-programma Dancing Show. De in 2009 verschenen single Billingue is haar laatste muzikale wapenfeit. Anno 2021 is de vraag. Hoe is het met de inmiddels 75 jarige Patricia Porasse? Afgelopen weekend is bekend gemaakt dat er een tweede seizoen van Chansons komt. Een idee om iets meer de diepte en de breedte in te gaan? Op zoek naar het verhaal achter Etienne en de in Parijs geboren zangeres Guesh Patti? S’il vous plaît Rob et Matthijs! Er valt natuurlijk nog genoeg te ontdekken en te vertellen dus ik snap dat deze keus wellicht niet als eerste op het lijstje zal staan voor een nieuw seizoen. Maar in principe kan dit programma nog jaren mee. Misschien komt het er ooit nog een keer van. Je ne sais pas! Voor nu au revoir. A la semaine prochaine pour un nouveau trésor caché.
