Je muzieksmaak ontwikkelt zich, en dat doe je niet alleen. In mijn geval kan ik me sommige van de mensen die mijn muzieksmaak beïnvloed hebben, en de situaties waarin dat gebeurde, nog goed voor de geest halen. In de volle breedte verdient Frits Spits (en met hem ook zeker Tom Blomberg) de nodige credits. Maar er zijn ook specifiekere voorbeelden. Door de cassettebandjes tijdens lange vakantieritten kan ik nog steeds veel lol hebben om de liedjes van Tol Hansse (bedankt pap en mam); mijn voorliefde voor sophisticated pop ontstond dankzij een paar klasgenoten tijdens de middelbare school; dat ik meer dan gemiddeld liefhebber ben van vrouwelijke artiesten (al dan niet LHBTIQ+) is de verdienste van Claudia Vaessen, met wie ik eindjaren ’80 mijn eerste radioprogramma’s maakte; en Han Tielkes, die ik in 1990 aan de andere kant van het land bij de radio ontmoette, spijkerde me bij op het gebied van elektronische muziek. Zonder Han had ik de Hidden Treasure van vandaag waarschijnlijk niet gekend, want om nu te zeggen dat het een jetser van een kneiter van een hit geweest is? Nee.
Han en ik deelden op voorhand al onze liefde voor dé elektronische muziekpioniers, Kraftwerk. Maar waar mijn kennis en verzameling zich beperkten tot de bekendere nummers, bezat Han elk album, alle singles en hun complete arsenaal aan remixen. Meters aan materiaal, en dat was dan alleen nog maar fysiek. Allebei erkenden wij de voortrekkersrol van deze Duitse groep, die al vanaf beginjaren ’70 actief was. Op hun eerste albums waren trouwens nog wel traditionele instrumenten te horen, zoals gitaar, bas, drums, orgel, fluit en viool, maar al snel legden ze zich volledig toe op synthesizers en drummachines, en dompelden ze hun vocalen onder in een flinke laag vocoder. Ook hun liveconcerten zijn – in al hun ogenschijnlijke simpelheid – een fenomeen. Vier strak geklede mannen achter een keyboard lijkt nu niet bepaald vuurwerk, maar reken maar dat het multimediale spektakels zijn. Ik heb ze dan ook al verschillende keren in Nederland zien optreden.
De band produceerde tussen 1970 en 2003 tien studioalbums. Sindsdien (en ook daarvoor al) zijn ze vooral bezig met het recyclen, oppoetsen, opnieuw mixen, remasteren, en in nieuwe geluidsformats heruitbrengen van hun oude materiaal. Dat uitmelken van de catalogus vind ik persoonlijk erg jammer. Tegelijkertijd ontwikkelden ze tamelijk excentriek gedrag, dat de mondhoeken gelukkig wel doet krullen. Ze geven bijna nooit interviews, laten zichzelf tijdens officiële photoshoots representeren door robots (‘we are the robots’, zongen ze al), lezen geen mail en laten geen bezoekers toe in hun legendarische Kling Klang Studio. De telefoon in die studio wordt overigens nooit opgenomen, omdat er geen belsignaal uitkomt. Dit omdat de heren niet willen dat hun opnamen door andere geluiden worden verstoord. Een ander mooi verhaal werd verteld door Chris Martin van Coldplay. Die wilden in hun nummer Talk (2005) de melodie gebruiken van Computer Love (1981). Om daarvoor toestemming te vragen, stuurde Martin een brief via de advocaat van de zaakwaarnemers van Kraftwerk. Een paar weken later kreeg hij een envelop met daarin een handgeschreven briefje, waar slechts ‘Ja’ op stond.
Kraftwerk wordt vaak in één adem met The Beatles genoemd als meest invloedrijke band ooit. Post-punk bands als Joy Division en later New Order waren door hen geïnspireerd, en eigenlijk is de hele synthpop-stroming uit de jaren ’80 (Orchestral Manoeuvres In The Dark, The Human League, Depeche Mode, Pet Shop Boys, Information Society e.v.a.) schatplichtig aan de Duitse voorlopers. Maar ook een hiphopartiest als Afrika Bambaataa, dub-act The Orb, new wave band Blondie en robotpop-duo Daft Punk hadden zonder Kraftwerk heel anders geklonken.
Het is niet zo dat Kraftwerk een lage productiviteit heeft, want hun restauratiewerkzaamheden schijnen een dagvullende activiteit te zijn. Alleen zijn met name Ralf Hütter en Florian Schneider (die in 2020 overleed) daarbij zo perfectionistisch, dat ze maar heel weinig goed genoeg vinden om uit te brengen. Dat is bij andere bandleden niet altijd in goede aarde gevallen. Het perfectionisme werd Karl Bartos in elk geval teveel. Hij stapte, nadat hij van 1975 tot en met 1990 deel van de band had uitgemaakt, uit Kraftwerk. In 1992 begon hij met Lothar Manteuffel (uit Rheingold) de band Elektric Music. Het zal je niet verbazen dat hun debuutalbum Esperanto grotendeels erg Kraftwerk-achtig klonk. Het tweede album uit 1998 heette weliswaar Electric Music (‘gewoon’ met een c), maar had een meer gitaargebaseerde sound. Tussen deze twee CD’s door werkte Bartos met Bernard Summer (New Order) en Johnny Marr (The Smiths) aan zes van de 13 nummers voor het tweede album van Electronic, Raise The Pressure. Ook schreef hij met Andy McCluskey aan materiaal voor het volgende album van OMD, Universal, dat in 1996 uitkwam. Twee jaar eerder zou een tweede Elektric Music-CD zijn uitgekomen. Dat is echter nooit gebeurd, hoewel de meeste nummers die daarvoor bedoeld waren wel live werden gespeeld tijdens hun Virtual Summer Tour in 1994.
De genoemde samenwerking met Andy McCluskey was een wederdienst, want Bartos en hij schreven al eerder samen de nummers Show Business en Kissing The Machine, die in 1993 op het debuutalbum van Elektric Music waren verschenen. De Hidden Treasure van vandaag komt ook van die CD Esperanto. Daarvan zijn drie singles verschenen: Crosstalk, Lifestyle en TV. Ik koos voor de middelste, meest uptempo single van het stel. Al was het maar vanwege de bizarre stemsamples. Dat zijn fonemen: ‘de kleinste eenheid van klank die een verschil in betekenis kan maken’. Voor een toelichting op het fenomeen foneem zit je hier op de verkeerde pagina, maar het is grappig dat er verschillende versies van Lifestyle bestaan. O.a. een radioversie, een clubversie én… een ‘foneemversie’. Ach, nu je hier toch bent, dit is de singleversie:
En voor de taalfreaks en tongtwisters onder ons ook nog even die foneemversie:
Bonuspunten als je die in een karaokebar tot een goed einde brengt 😉
