Sa sa sample!
Bob Dylan en Neil Young die de rechten van hun nummers verkopen. Nieuw materiaal uit de kluis van Prince: Welcome To America. Paak.Anderson die niet wil dat na zijn dood nog muziek onder zijn naam wordt uitgebracht. De muzikant maakt dit duidelijk door middel van een tattoo met de volgende tekst:
“When i’m gone please don’t release any posthumous albums or songs with my name attached. Those were just demo’s and never intented to be heard by the public’’.
Daar is geen woord Frans bij. Testament 2.0. Welkom in de wonderlijke muziekwereld. En dat geldt zeker voor het onderdeel muziekrechten. Daar kun je een boek over schrijven maar dat laat ik graag aan mede-schatbewaarder en muziek business-kenner Werner over.
Dit fenomeen is in ieder geval de inspiratiebron voor de keus van deze week. Begin augustus wordt aangekondigd dat op korte termijn het volledige oeuvre van Aaliyah via alle streamingdiensten beschikbaar is. De laatste twee albums van de in 2001 overleden zangeres zullen worden toegevoegd. Blije fans maar dat geldt niet voor de erven van de zangeres die haar muzikale nalatenschap beheren via Aaliyah Estate. Het probleem? De muziekrechten. De rechten van een aantal van Aaliyah’s albums zijn in bezit van Barry Hankerson. Aaliyah’s oom en, niet geheel onbelangrijk, de drijvende kracht achter Blackground Records. Het label waarop de albums zijn uitgebracht. Aaliyah State geeft aan niet betrokken te zijn bij de deal met de streamingdiensten. Er wordt een officieel statement met tekst en uitleg geplaatst via de sociale media kanalen van Aaliyah. Het heeft geen effect want de albums zijn inmiddels te streamen. Dit verhaal staat niet op zich. Auteursrechten, platencontracten, masterrechten, Buma, naburige rechten etc. etc. Het zorgt tot op de dag van vandaag voor onenigheid en frustraties tussen verschillende partijen die in de muziek business actief zijn.
Een ander actueel voorbeeld. De La Soul! In 1989 breekt de groep wereldwijd door met Me, Myself And I. Natuurlijk terug te vinden op Spotify maar dat geldt niet voor het debuutalbum 3 Feet High And Rising waarop deze Nederlandse nummer 1 hit is terug te vinden. Dit gaat op voor een groot deel van het oeuvre van dit hiphop trio. Maar als alles volgens plan verloopt komt daar later dit jaar verandering in. En dat heeft te maken met een muzikale deal tussen hiphoplabel Tommy Boy Records en Reservoir, een bedrijf dat gespecialiseerd is in muziekrechten. Met de verkoop schijnt een bedrag van 100 miljoen dollar gemoeid te zijn. Daarvoor krijgt Reservoir niet alleen de rechten van De La Soul maar ook van bijvoorbeeld hiphop pionier Afrika Bambaataa, Coolio en House Of Pain. Op 10 augustus plaatst De La Soul de volgende tekst op de wearedelasou Instagram:
“Woke up feeling a sense of greater peace of mind.”
Eindelijk verlost van het juk? Er is al jarenlang sprake van onenigheid tussen Tommy Boy en De La Soul. Dat heeft vooral te maken met het contract dat het trio in de jaren 80 tekent. Een wurgcontract? Er is de afgelopen 30 jaar het nodige over gezegd en geschreven. Er wordt zelfs een percentage van 80 procent genoemd. 80 procent van de opbrengsten voor het label welteverstaan. In 2019 verschijnen de eerste berichten dat het werk van De La Soul eindelijk beschikbaar zal zijn via de streamingdiensten. Alleen wordt dit al snel uitgesteld. Volgens het label is het niet mogelijk om met de heren afspraken te maken. Volgens de muzikanten levert het contract met Tommy Boy slechts 10 procent van de inkomsten op. De La Soul roept zelfs op om de nummers die wel beschikbaar zijn niet meer te streamen. Gaat het alleen om het contract en de bijbehorende percentages qua opbrengsten?
Er speelt nog iets anders mee. Een gevalletje sample madness? Deze kreet (credits Eboman) is het afgelopen jaar al in een paar Hidden Treasure verhalen voorbij gekomen. In de jaren 80 is het samplen in opmars. Alleen hoe zit het met de rechten? Mag je zomaar ongevraagd muziek samplen en gebruiken? Anno 2021 is het ‘clearen’ van een sample de normaalste zaak van de wereld. Simpelweg toestemming vragen voor het gebruik van een sample uit een nummer waarop muziekrechten rusten. Bij het clearen wordt een licentie verleent en een overeenkomst afgesloten voor het gebruik. In de jaren 80 staat dit nog in de kinderschoenen en is nog niet alles juridisch geregeld. Met de release van De La Soul’s debuut is het meteen raak. Op het album staat Transmitting Live From Mars. In dit nummer wordt een fragment van You Showed Me van The Turtles gebruikt. De in de jaren 60 succesvolle groep klaagt De La Soul aan vanwege schending van copyright. Het blijft niet bij deze ene aanklacht. Het heeft onder andere tot gevolg dat meerdere samples van de opvolger worden geschrapt. Daarmee is het muzikale karakter van de groep ook aangetast. Creatief muzikaal knip- en plakwerk, in de positieve zin van het woord, vormt een belangrijk onderdeel van het muzikale DNA. Voorbeelden te over.
Wat te denken van Say No Go, opvolger van Me, Myself And I. De basis van deze Top 10 hit wordt, duidelijk hoorbaar, gevormd door I Can’t Go For That van Hall & Oates. Maar dat is nog maar het begin. De drums zijn afkomstig uit I’m Chief Kamanawanalea van de eerdergenoemde Turtles. Voeg daar Sly Stone’s Crossword Puzzle, Baby Let Me Take You (In My Arms) van The Detroit Emeralds en Best Of My Love van The Emotions aan toe. Maak het geheel af met, het wat minder bekende, That’s The Joint van The Funky Four Plus One More en het bekende Dragnet thema. Kort samengevat: het sample-feestje is compleet. En dan heb ik het nog maar over één nummer. Vooruit nog eentje om het af te leren: Eye Know. Herinner je het fluitje nog? Of beter gezegd herken je de sample? (Sittin’ On) The Dock Of The Bay van Otis Redding! Gitaar, keyboard en zangpartijen van Steely Dan’s Peg. Duidelijk herkenbaar. Maar ook o.a. de blazers van een nummer van The Mad Lads en de drums van Get Ouf Of My Life, Woman van Lee Dorsey. Met dank aan whosampled voor dit muzikaal vergelijkend warenonderzoek.
Zal dit intensief samplegebruik een streaming release van de albums 30 jaar na dato alsnog in de weg zitten? Of is de lucht inmiddels ‘gecleard’. Wordt het een (say) no go? Eye (don’t) know!. Me, myself and i zijn er nog niet over uit. Ik gun de heren na al die jaren in ieder geval een deal die recht doet aan hun muzikale creativiteit. It’s a sample madness world! Dat is simpelweg mijn eerste gedachte als ik het eerder geciteerde statement voor het eerst lees. Maar goed nieuws. 11 is the magic number! De 11e maand van dit jaar is het zover. De La Soul op Spotify. Voor nu nog even een Hidden Treasure. Eind goed … all good? *
p.s. Deze laatste alinea werd mede mogelijk gemaakt door mede muziekliefhebber Ton van Hoof. Ring ring ring ha ha hey! Volgens Ton is de De La Soul catalogus vanaf november via de streamingdiensten te beluisteren.
